Cũng như ở một số quốc gia khác trên thế giới, hiện nay Việt Nam đang phải đối mặt với tình trạng môi trường sống bị ô nhiễm nghiêm trọng bởi quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa. Sự gia tăng dân số và biến đổi khí hậu đặt ra nhiều khó khăn, thách thức mới trong lĩnh vực vệ sinh, môi trường. Các hành vi vệ sinh cá nhân có lợi cho sức khỏe chưa được thực hiện đồng bộ và thường xuyên với những hiểu biết tối thiểu, vẫn còn tỷ lệ khá cao người dân chưa có nước sạch để sử dụng, một số dịch bệnh đang có xu hướng bùng phát trở lại đã và đang tác động trực tiếp đến sức khỏe, đời sống cộng đồng dân cư.
Nhiều nghiên cứu trên thế giới cũng như nghiên cứu gần đây nhất tại Việt Nam đã cho thấy mối liên quan giữa vệ sinh môi trường, nguồn nước hộ gia đình và hành vi chăm sóc trẻ của bà mẹ với tình trạng dinh dưỡng của trẻ dưới 5 tuổi. Cụ thể, nếu tất cả các hộ gia đình sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh sẽ giúp giảm 1-10% số trẻ suy dinh dưỡng thể nhẹ cân và 4-16% số trẻ suy dinh dưỡng thể thấp còi. Nếu người trông trẻ thực hành rửa tay xà phòng trước và sau khi chuẩn bị thức ăn cho trẻ, tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng thể nhẹ cân sẽ giảm 1-10%. Ngoài ra, nếu các hộ gia đình sử dụng nguồn nước hợp vệ sinh thì sẽ giảm từ 0 đến 23% số trẻ bị suy dinh dưỡng thể nhẹ cân và 0 đến 33% trẻ thấp còi.
Theo điều tra của Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn Cần thơ năm 2013 chỉ có gần 50% hộ gia đình ở nông thôn có nhà tiêu hợp vệ sinh, tỉ lệ sử dụng nước sạch theo tiêu chí Bộ y tế cũng chưa tới 50%, nhiều hộ dân tại các vùng nông thôn vẫn còn dùng nước sông rạch bị ô nhiễm cho các sinh hoạt hàng ngày, nguy cơ mắc các bệnh lan truyền qua đường nước như tả, lỵ, thương hàn, tiêu chảy… là rất cao.
Để bảo vệ sức khỏe cho cá nhân, gia đình và cộng đồng chúng ta cần phấn đấu nâng cao tỷ lệ người dân có nước sạch, có nhà tiêu hợp vệ sinh, thực hiện tốt công tác vệ sinh an toàn thực phẩm, giải quyết các vấn đề vệ sinh liên quan tới phát sinh dịch bệnh; vận động để người dân thay đổi những hành vi, thói quen lạc hậu mất vệ sinh hướng tới thực hiện những hành vi có lợi cho sức khỏe.
Ths Nguyễn Văn Việt
Trung tâm Y tế Dự phòng TP Cần Thơ